Οι θέσεις της Ελλάδας για τη νέα ΚΑΠ

Ολόκληρο το κείμενο με τις θέσεις της Ελλάδας για την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με το «μέλλον των τροφίμων και της γεωργίας», δημοσίευσε το ΥΠΑΑΤ. Μάλιστα αναφορικά με το θέμα, ο υπουργός Β. Αποστόλου παραχώρησε σήμερα Δευτέρα 26/3 συνέντευξη τύπου.

Όπως τόνισε: 

“Το περασμένο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, που έγινε τη προηγούμενη Δευτέρα στις Βρυξέλλες ήταν από τα πιο κρίσιμα γιατί είχε ως βασικό θέμα τις προτάσεις της Επιτροπής Γεωργίας για υιοθέτηση από το Συμβούλιο ενός σχεδίου συμπερασμάτων επί πολλών σημαντικών θεμάτων του τομέα τροφίμων και Γεωργίας της μετά το 2020 ΚΑΠ”.

Και συμπλήρωσε:

“Τρία είναι τα θέματα που τα θεωρούμε ως σημαντικότερα για τη χώρα μας.
Πρώτον αυτό της σταθερότητας του προϋπολογισμού της ΚΑΠ. Να μην μειωθούν δηλαδή τα διαθέσιμα κονδύλια. Είναι ένα θέμα που θα λυθεί σε επίπεδο Συμβουλίου Κορυφής.
Δεύτερον να μην περάσει η συγχρηματοδότηση των ενισχύσεων, να μην έχουμε δηλαδή κατά κανένα τρόπο επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ. Μετά τη σχετική τοποθέτηση και του Επιτρόπου Χόγκαν φαίνεται ότι θα έχουμε καλή εξέλιξη.

Τρίτον, που το θεωρώ το σημαντικότερο από όλα, να αποφύγουμε την πρόταση της παραγράφου 19 του σχεδίου συμπερασμάτων του Συμβουλίου Υπουργών.
Η παράγραφος 19 ζητούσε την πλήρη και άμεση εξωτερική σύγκλιση των ενισχύσεων του πυλώνα 1 μεταξύ των κρατών –μελών της Ε.Ε . που δίνονται με βάση την έκταση.
Καταστήσαμε σαφές από τη πρώτη στιγμή ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αποδεχθούμε αυτή την πρόταση όχι μόνο γιατί ακόμη κι αν μείνει στα ίδια επίπεδα ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ, θα έχει τεράστιες απώλειες το εισόδημα των αγροτών μας, αλλά και γιατί δεν μπορεί η σύγκλιση να γίνει με κριτήριο μόνο την στρεμματική ενίσχυση”.

Τόνισε ακόμη ότι η Ελλάδα ειναι από τις χώρες που παίρνει τη μεγαλύτερη στρεμματική ενίσχυση, περί τα 50 ευρώ το στρέμμα, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. μόλις περνά τα 25 Ευρώ. “Η χώρα μας πρωτοστατεί, επιδιώκοντας τις ευρύτερες δυνατές συμμαχίες, στη μάχη για να μην περάσει μια τέτοια φιλοσοφία πλήρους εξωτερικής σύγκλισης με βάση τη στρεμματική ενίσχυση. Με την απόφαση που ελήφθη στο Συμβούλιο Υπουργών είχαμε μια πρώτη νίκη, καθώς άλλαξε η διατύπωση, απαλείφθηκε ο όρος αυτός, και βεβαίως θα υπάρξουν περαιτέρω συζητήσεις στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του πακέτου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου” κατέληξε.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο με τις θέσεις της Ελλάδας, όπως το δημοσίευσε το ΥΠΑΑΤ

Απομακρύνθηκε σταδιακά από το μοντέλο ενίσχυσης της παραγωγής και οδηγήθηκε στο μοντέλο των αποδεσμευμένων από την παραγωγή ενισχύσεων, στο πλαίσιο τόσο των διεθνών δεσμεύσεων της Ε.Ε. (ΠΟΕ), όσο και των απαιτήσεων των πολιτών για μια βιώσιμη γεωργία,  η οποία θα  εγγυάται την ασφάλεια,  την υγιεινή  και την ποιότητα των τροφίμων, την υγεία και ευζωία των ζώων, θα παράγει με πρακτικές επωφελείς για το περιβάλλον και θα ανταποκρίνεται στις κλιματικές προκλήσεις. 

Σήμερα, η ΚΑΠ είναι, προσανατολισμένη ακόμη περισσότερο προς την αγορά, καλείται να συνεχίσει να ανταποκρίνεται σε όλες τις μεγάλες και γνωστές προκλήσεις, αλλά και σε νέες προκλήσεις και προτεραιότητες της Ένωσης όπως η ενεργειακή ένωση, η ψηφιακή οικονομία, το μεταναστευτικό.

Με βάση τα παραπάνω, οι μέχρι σήμερα διατυπωμένες θέσεις της Ελλάδας πάνω στα βασικά σημεία της Ανακοίνωσης της Ε.Ε. για το «μέλλον των τροφίμων και της γεωργίας» συνοψίζονται ιεραρχικά στα ακόλουθα:

1. Είναι απαραίτητο να διασφαλιστούν τα σημερινά επίπεδα χρηματοδότησης της ΚΑΠ τουλάχιστον, προκειμένου να ανταποκριθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία στους στόχους και στις αυξημένες φιλοδοξίες της, στις τρέχουσες και νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ίδια αλλά και η Ε.Ε., και να καταστεί δυνατή η οικοδόμηση ενός ανθεκτικού γεωργικού τομέα, ο οποίος θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις περιβαλλοντικές προκλήσεις και στις νέες αλυσίδες προστιθέμενης αξίας στην ύπαιθρο (βιοοικονομία, κυκλική οικονομία, οικοτουρισμός). Επιπλέον, η ΚΑΠ πρέπει να παραμείνει μια ολοκληρωμένη κοινή πολιτική που θα εγγυάται τη διασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος, την κοινωνική συνοχή, την περιφερειακή ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος και την προστασία των καταναλωτών.
2. Πρέπει να διατηρηθεί η σημερινή αρχιτεκτονική της ΚΑΠ των δυο πυλώνων, [άμεσες ενισχύσεις (Πυλώνας Ι) και αγροτική ανάπτυξη (Πυλώνας ΙΙ)] καθώς αυτοί αλληλοσυμπληρώνονται μέσα από τους στρατηγικούς στόχους και τις προτεραιότητές τους. Αναγκαία θεωρείται η διατήρηση των άμεσων ενισχύσεων στο σημερινό επίπεδο δεδομένου ότι εξασφαλίζουν ένα βασικό εισόδημα για τους γεωργούς της Ε.Ε., λειτουργώντας ως δίχτυ ασφαλείας, καθώς το γεωργικό εισόδημα επηρεάζεται από διάφορους, συχνά εξωγενείς παράγοντες, όπως η αστάθεια των τιμών, οι κρίσεις της αγοράς, τα ακραία καιρικά φαινόμενα ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, το υψηλό κόστος παραγωγής, η  εισαγωγή χαμηλότερης ποιότητας αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, η απελευθέρωση του γεωργικού εμπορίου.

Με τις Άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να παρέχεται στα Κράτη-Μέλη (Κ-Μ) η δυνατότητα στήριξης συγκεκριμένων ομάδων και τύπων των γεωργικών τομέων τους, στο πλαίσιο διαφόρων υποχρεωτικών και προαιρετικών καθεστώτων. Οι Άμεσες Ενισχύσεις θα πρέπει να μπορούν να εστιάσουν επιπλέον σε μικρές και μεσαίες εκμεταλλεύσεις, σε εκμεταλλεύσεις ορεινών, μειονεκτικών και νησιωτικών περιοχών, στους νέους που θέλουν να εισέλθουν στον τομέα ή και σε τομείς που το εισόδημα παραμένει χαμηλό και η διατήρησή τους έχει ιδιαίτερη σημασία.

Σε ό,τι αφορά την πιο δίκαιη και με καλύτερη στόχευση, κατανομή των ενισχύσεων, πολύ ορθά, η Επιτροπή θέτει προς συζήτηση τη διερεύνηση δυνατοτήτων όπως το υποχρεωτικό capping, τις φθίνουσες ενισχύσεις για τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις, τις αναδιανεμητικές ενισχύσεις προς όφελος των μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων. Άλλωστε οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις με τις οικονομίες κλίμακας που επιτυγχάνουν και την αυξημένη διαπραγματευτική τους δύναμη στην εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω όγκου παραγωγής, δεν πρόκειται να απολέσουν την ανταγωνιστικότητα τους από μια τέτοια αναδιανεμητική πολιτική.

Η ιδέα ακόμη και ενός μικρού βαθμού συγχρηματοδότησης των άμεσων ενισχύσεων μας βρίσκει αντίθετους, καθώς σηματοδοτεί τάσεις επανεθνικοποίησης της ΚΑΠ, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του εσωτερικού ανταγωνισμού στην Ε.Ε., λόγω  του διαφορετικού βαθμού ανάπτυξης των Κ-Μ αλλά και της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζουν Κ-Μ, όπως η Ελλάδα. Ωστόσο συμφωνούμε σε μια απλούστευση των κανόνων και καλύτερη στόχευση των ενισχύσεων.

3. Η εξωτερική σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων μεταξύ των Κ-Μ απαιτεί περαιτέρω αξιολόγηση. Η ανά εκτάριο ενίσχυση δεν μπορεί να αποτελεί την μοναδική παράμετρο σε μια συζήτηση για την εξωτερική σύγκλιση των άμεσων ενισχύσεων. Αυτό από μόνο του αναδεικνύει την αντίφαση της πολιτικής που από την μία έχει σαν στόχο της την ενίσχυση των μικρών εκμεταλλεύσεων και από την άλλη συνδέει τις ενισχύσεις με την έκταση. Άλλοι παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι ο διαφορετικός βαθμός ανάπτυξης της γεωργικής παραγωγής, η διαφοροποίηση στη σύνθεση και στο κόστος των εισροών στην παραγωγή, η ανταγωνιστικότητα των εκμεταλλεύσεων, η εξέλιξη του γεωργικού εισοδήματος ανάμεσα στα Κ-Μ και, εν τέλει, η ανά εκμετάλλευση ενίσχυση. Αν η συμβολή των Άμεσων Ενισχύσεων στο γεωργικό εισόδημα διαταραχθεί τότε ένας πολύ μεγάλος αριθμός εκμεταλλεύσεων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στα άλλα Κ-Μ με μεγάλο αριθμό μικρών και διαφορετικών τύπων εκμεταλλεύσεων θα καταστεί μη βιώσιμος και θα εγκαταλειφθεί η γεωργική δραστηριότητα με σοβαρότατες συνέπειες για την οικονομία, τη κοινωνική συνοχή και το περιβάλλον. Και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τους ίδιους τους στόχους της ΚΑΠ.
4. Η επικουρικότητα είναι μια δυναμική έννοια και µια πολύτιµη ιδέα, η οποία δίνει περισσότερο χώρο στα κράτη μέλη, ώστε, στη βάση των ιδιαιτεροτήτων και των δυνατοτήτων τους, να χαράξουν τους στρατηγικούς στόχους τους, να καθορίσουν τα κριτήρια επιλεξιμότητας και τη χρήση των οικονομικών πόρων της ΚΑΠ. Ωστόσο εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με την προτεινόμενη ενίσχυση της επικουρικότητας και τη διαφαινόμενη αυξημένη ευθύνη των Κ-Μ. Η πρώτη εκτίμηση είναι ότι το νέο μοντέλο διαχείρισης της ΚΑΠ θα κάνει πιο δύσκολο και πολύπλοκο το έργο των εθνικών διοικήσεων και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει ανασφάλεια και σύγχυση στους γεωργούς. Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. θα πρέπει να έχει και να εγγυάται ένα σαφώς καθορισμένο ρυθμιστικό και δημοσιονομικό πλαίσιο λειτουργίας της ΚΑΠ.
5. Η πρόταση της Επιτροπής για τη διαμόρφωση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου που θα καλύπτει και τους δύο πυλώνες, θα αξιολογείται και θα εγκρίνεται από την Επιτροπή, προκαλεί ανησυχίες σε ό,τι αφορά τη διαδικασία, την πολυπλοκότητα των δεικτών, την αύξηση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού βάρους στις εθνικές διοικήσεις, τις καθυστερήσεις έγκρισης, θέτει δε σε αμφισβήτηση την έγκαιρη καταβολή των άμεσων ενισχύσεων, την εξασφάλιση μιας ενιαίας πολιτικής χωρίς στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό κοκ. Εκτιμάται ότι μια τέτοια προσέγγιση δεν θα εξυπηρετήσει την απλούστευση της ΚΑΠ, ενώ παράλληλα θα υπονομεύσει την διασφάλιση πολύτιμων πόρων για την γεωργία. Απομένει στην Επιτροπή να προχωρήσει σε λεπτομερή ανάλυση των προτάσεών της και να αποσαφηνίσει το περιεχόμενο μιας συχνά επαναλαμβανόμενης έννοιας, όπως αυτής της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας. Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο θα πρέπει να περιέχει τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ε.Ε, όπως την αύξηση της απασχόλησης, την περιφερειακή ανάπτυξη και άλλες, όπως αυτές περιγράφονται από τα κοινοτικά συγχρηματοδοτούμενα αναπτυξιακά ταμεία.
6. Ο αυξανόμενος προσανατολισμός προς την αγορά και οι κίνδυνοι που προκαλούνται από αυτόν, όπως η αστάθεια των τιμών και οι πιέσεις στο γεωργικό εισόδημα, αλλά και άλλοι κίνδυνοι που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τις υγειονομικές και φυτο-υγειονομικές κρίσεις, επιβάλλουν τη διαμόρφωση και υιοθέτηση κατάλληλων εργαλείων διαχείρισης κινδύνου. Η εμπειρία μέχρι σήμερα όμως έχει δείξει την περιορισμένη χρήση τους. Θεωρούμε ότι στην παρούσα φάση είναι επιτακτική ανάγκη τα εργαλεία αυτά να επανεξεταστούν και να αναθεωρηθεί ο σχεδιασμός τους ώστε λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των Κ-Μ, να λειτουργούν με ταχύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο. Στοιχεία όπως ο εθελοντικός χαρακτήρας τους, η εύκολη πρόσβαση και αξιοποίησή τους από τους γεωργούς, η διαθεσιμότητα των σχετικών πόρων όταν δημιουργείται το πρόβλημα, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, η απλούστευση διαχείρισης και διάθεσης του αποθεματικού κρίσης, πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό της πολιτικής. Η θέσπιση και χρήση εργαλείων διαχείρισης κινδύνου, από την άλλη, δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε απώλεια του δημόσιου χαρακτήρα των εργαλείων στήριξης της ΚΑΠ συμπεριλαμβανομένης και της ασφάλισης.

Προσδοκούμε ότι η «Μελέτη για τη διαχείριση του κινδύνου στη γεωργία της Ε.Ε.», η οποία είναι  σε εξέλιξη, θα παράσχει μια ολοκληρωμένη εικόνα των υφιστάμενων εργαλείων διαχείρισης κινδύνων, θα αναδείξει τα προβλήματα που εμποδίζουν την καλύτερη χρήση τους, θα βοηθήσει την  αντιμετώπισή τους αλλά και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων.

7. Το μέτρο της προαιρετικής συνδεδεμένης ενίσχυσης δείχνει ότι αποτελεί ένα βασικό εργαλείο για τα Κ-Μ, που τους επιτρέπει να στοχεύσουν σε τομείς σύμφωνα με την εθνική πολιτική τους. Το μέτρο είναι αναγκαίο να συνεχιστεί με αποκλειστική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και μετά το 2020, παρέχοντας τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία  στα Κ-Μ κατά την εφαρμογή του.
8. Υποστηρίζουμε τον “πράσινο προσανατολισμό” της ΚΑΠ (πρασίνισμα), ωστόσο η μέχρι σήμερα εμπειρία κατέδειξε ότι απαιτείται περαιτέρω απλούστευση των κανόνων, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητά του και να μειωθεί το άχθος που προκαλεί σε γεωργούς και εθνικές διοικήσεις. Θεωρούμε ότι ορθώς η ΚΑΠ έχει περιβαλλοντική διάσταση, η οποία της ενισχύει τη νομιμοποίηση στην κοινωνία. Ωστόσο δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι η ΚΑΠ δεν αποτελεί περιβαλλοντική αλλά αγροτική πολιτική και ότι η γεωργία έχει ήδη αποδείξει τη θετική συμβολή της στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ίδιοι οι γεωργοί πληρώνουν το τίμημα της κλιματικής αλλαγής και πρέπει να εξετάσουμε όχι μόνο πώς θα μετριάσουμε αυτό το τίμημα αλλά και πως θα τους εφοδιάσουμε με τα κατάλληλα εργαλεία για να συμβάλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής.
9. Η ηλικιακή ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού παραμένει μια πρόκληση τόσο για την Ελλάδα όσο και την Ε.Ε. Η διατήρηση αλλά και η βελτίωση των μέτρων στήριξης των νέων γεωργών τόσο από τον πρώτο όσο και τον δεύτερο Πυλώνα αναμφισβήτητα μπορούν να συμβάλλουν περαιτέρω στην προσέλκυση νέων ανθρώπων στην γεωργία και στην παραμονή τους στον τομέα. Η ανανέωση του γεωργικού πληθυσμού συμβάλλει θετικά στις επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των εκμεταλλεύσεων, στην προώθηση και αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας, καθώς και στην προώθηση συνεργατικών μορφών γεωργίας, ενώ από την άλλη προϋποθέτει και την διασφάλιση των αναγκαίων κοινωνικών υποδομών που θα καθιστούν δυνατή την εγκατάσταση και παραμονή των νέων στην ύπαιθρο.
10. Η έρευνα και η τεχνολογία αποτελούν εργαλεία στα χέρια των εθνικών διοικήσεων και των γεωργών για να αντιμετωπιστούν προκλήσεις και να επιτευχθούν στόχοι, που είτε αφορούν στο περιβάλλον και το κλίμα, είτε τους βιώσιμους αναπτυξιακούς στόχους. Η μεταφορά της έρευνας και της καινοτομίας στο χωράφι, η σύνδεση των γεωργών και της υπαίθρου με την ψηφιακή οικονομία, η αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών μπορούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της βιώσιμης γεωργίας και στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων της, στη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων  και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας.
11. Η ΚΑΠ, και ιδιαίτερα ο δεύτερος Πυλώνας, πρέπει να συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην στήριξη της απασχόλησης και του κοινωνικο-οικονομικού ιστού της υπαίθρου, συμπληρωματικά με άλλες πολιτικές της Ε.Ε. Η στήριξη της ανάπτυξης και της απασχόλησης, η διασφάλιση ποιοτικών υποδομών και υπηρεσιών πρέπει να αποτελούν υψηλούς στόχους και μετά το 2020, προκειμένου οι αγροτικές κοινότητες και οι κάτοικοι της υπαίθρου να είναι συντελεστές αλλά και επωφελούμενοι των θετικών αποτελεσμάτων της βιώσιμης ανάπτυξης της Ε.Ε».

Η «Ύπαιθρος Χώρα» στον Ορχομενό! Συζητάμε για την νέα ΚΑΠ