Αγκινάρα: Σε σταθερή τροχιά στην Πελοπόννησο

Η καλλιεργούμενη έκταση της αγκινάρας στα Ίρια Αργολίδας έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια στα 2.000-2.500 στρέμματα,  μειωμένη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι άλλες καλλιέργειες κηπευτικών, κυρίως μαρουλιών διάφορων ποικιλιών, έχουν εγκατασταθεί στον κάμπο των Ιρίων, στηριζόμενες στη συμβολαιακή γεωργία με επιχειρήσεις αγροδιατροφής, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος των καλλιεργούμενων εκτάσεων.

Παρ’ όλα αυτά, η αγκινάρα Ιρίων καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας αγοράς. Προωθείται κυρίως στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών, στις λαϊκές αγορές και σε σούπερ μάρκετ.

Αναγκαία η αλλαγή τρόπου διάθεσης

Όπως μας ενημέρωσε ο γεωπόνος Παναγιώτης Χριστόπουλος, που κινείται επαγγελματικά στην περιοχή των Ιρίων, «την άνοιξη (Απρίλιος- Μάιος), η πτώση των τιμών και οι μεγάλες παραγόμενες ποσότητες προκαλούν το αγοραστικό ενδιαφέρον μεγάλων επιχειρήσεων μεταποίησης, πρωτίστως για κατεψυγμένο προϊόν και δευτερευόντως για κονσέρβα. Φέτος, οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για την καλλιέργεια, λόγω απουσίας παγετών, μέχρι αυτήν τη στιγμή. Έτσι, τώρα οι τιμές διαμορφώνονται σε 70-80 λεπτά το ζευγάρι, με τάση καθοδική, καθώς προχωράμε προς την άνοιξη. Ωστόσο, το ενδιαφέρον των Ελλήνων καταναλωτών να συμπεριλάβουν την αγκινάρα στη διατροφή τους είναι μικρό, γεγονός που οφείλεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο διατίθεται στην αγορά. Οι κεφαλές αγκινάρας φτάνουν στους καταναλωτές με στελέχη μήκους 30-40 εκ., μέσα σε πλαστικά κιβώτια μιας χρήσης».

Όλοι συμφωνούν ότι ο τρόπος διάθεσης είναι αναγκαίο να αλλάξει και να γίνει πρακτικότερος και ελκυστικότερος για τους καταναλωτές, σύμφωνα με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Οι αγκινάρες θα πρέπει να διατίθενται στην αγορά σε άλλες μορφές (έτοιμες, καθαρισμένες και κομμένες), σε μικρές και πιο κομψές συσκευασίες, προκειμένου να προσελκύουν το ενδιαφέρον του καταναλωτή. Εκείνο που υπάρχει όμως μέχρι στιγμής είναι μία αποτυχημένη προσπάθεια που πραγματοποιήθηκε πριν από χρόνια, η οποία δεν έτυχε την αναμενόμενη υποστήριξη.

Ονομασία

H Μαρία Γκούμα, γεωπόνος της ΔΑΟΚ Αργολίδας στο Τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου, η οποία έχει ασχοληθεί πολλά χρόνια με την καλλιέργεια της αγκινάρας, μας ενημέρωσε ότι «η αγκινάρα Ιρίων βρίσκεται στο τελικό στάδιο της διαδικασίας που θα την εντάξει στα προϊόντα Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης, αφού το αίτημα έχει εξεταστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πριν από λίγες μέρες, και συγκεκριμένα στις 13 Φεβρουαρίου 2018, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ το ενιαίο έγγραφο που αφορά την αγκινάρα Ιρίων ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη) για ενστάσεις σε διεθνές επίπεδο, για το χρονικό διάστημα των τριών μηνών. Αυτό σημαίνει ότι εξετάστηκε από την ΕΕ και δημοσιεύεται για ενστάσεις από κράτη που ενδεχομένως έχουν συμφέροντα. Αν δεν γίνουν ενστάσεις από άλλα κράτη, το καλοκαίρι του 2018 η αγκινάρα Ιρίων θα συμπεριληφθεί στους κοινοτικούς καταλόγους των προϊόντων Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης».

Η επωνυμία αυτή είναι ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια των παραγωγών, το οποίο, όμως, δεν λειτουργεί από μόνο του. Η καλύτερη οργάνωση στη διακίνηση του προϊόντος, η τυποποίηση σε πρακτικές συσκευασίες και η επένδυση των διακινητών στο μάρκετινγκ είναι οι λύσεις για την αύξηση της κατανάλωσης, των τιμών και, κατά συνέπεια, των εσόδων των παραγωγών.

Βιολογική καλλιέργεια

Ανάμεσα στο πλήθος των καλλιεργητών υπάρχουν και αυτοί που επιμένουν στη δική τους πορεία, όπως είναι η Βασιλική Γιωννά, η οποία έχει επιλέξει τον δρόμο της βιολογικής καλλιέργειας της αγκινάρας, από το 2013, και μας δηλώνει ότι «αν και υπήρχαν κάποιοι που έλεγαν ότι η αγκινάρα τελειώνει, τελικά συνεχίζει την πορεία της, τουλάχιστον για έναν απλό λόγο: είναι μοναδικό προϊόν. Απλώς, πρέπει να αλλάξουν κάποια πράγματα, όπως η συσκευασία και η διάθεσή της στην αγορά. Δεν είναι δυνατόν, ακόμα και σήμερα, να πουλάς δεμάτια με 20 κεφάλια. Όποια νοικοκυρά τα δει έτσι, θα τα χάσει! Για να πάμε παρακάτω, απαιτούνται ομαδική δουλειά και αλλαγή νοοτροπίας».

Η Βασιλική Γιωννά σήμερα έχει αρχίσει την εξαγωγή της αγκινάρας μέσα από την εταιρεία ΑΝΥΦΙΟΝ. Το εγχείρημα ξεκίνησε το 2014 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αλλά, όπως σημειώνει, «για να πάμε μπροστά απαιτούνται συνέργειες».

Μικρομάνη

Πέρα, όμως, από την αγκινάρα των Ιρίων, υπάρχει και ακόμα ένα είδος αγκινάρας. Πρόκειται για την άγρια αγκινάρα, τη λεγόμενη αγκαθωτή, που άρχισε να καλλιεργείται στην περιοχή της Μικρομάνης τη δεκαετία του ’50.

Όπως μας εξήγησε ο Κορωνιός Σαράντος, παραγωγός τρίτης γενιάς από την εταιρεία ΑΓΡΟΜΕΣΣ ΑΕ, «η παραγωγή δεν είναι σταθερή, αλλά εξαρτάται από διάφορες συγκυρίες.

Μέσα στην κρίση, η καλλιέργεια έπεσε στο 50%, αφού το κόστος είναι υψηλό και η ζήτηση έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό.

Οι ποσότητες που παράγονται τόσο εδώ όσο και στα Ίρια δεν επαρκούν για εξαγωγές, αλλά και το κόστος της κατεψυγμένης αγκινάρας καθιστά απαγορευτική κάθε κίνηση προς το εξωτερικό».

Κλείνοντας τη συζήτηση, ο Σαράντος Κορωνιός τελειώνει με την εξής φράση: «Η άγρια αγκινάρα είναι σαν την καρδιά της γυναίκας. Είναι δύσκολο να την καθαρίσεις, αλλά πολύ γλυκιά, αν τη γευτείς».

Παράδοση η ημιάγρια στην Τήνο

Στην Τήνο ευδοκιμεί η ημιάγρια αγκινάρα, η οποία, όπως μας λέει ο Νίκος Πόντης, από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό του νησιού και παραγωγός ο ίδιος, «κερδίζει» τους καταναλωτές όταν τη βρουν και τη δοκιμάσουν. Συνολικά, τα τελευταία πέντε χρόνια καλλιεργείται σε περίπου 40 στρέμματα στο λιβάδι της Κώμης και, σύμφωνα με τον ίδιο, η καλλιέργεια έχει συρρικνωθεί εξαιτίας του ότι οι παραγωγοί που βγαίνουν στη σύνταξη δεν βρίσκουν συνεχιστές.

Οι αποδόσεις είναι της τάξης των 2.500 ζευγών ανά στρέμμα και στην αρχή της συγκομιδής –μέσα στον Φλεβάρη– πιάνει τα 40-50 λεπτά/ζευγάρι για τους παραγωγούς. Η μεγαλύτερη δυσκολία για την παραγωγή είναι η διάθεσή της, λόγω της απόστασης από την Αθήνα και ουσιαστικά περιορίζεται στη διακίνηση μέσω χονδρεμπόρων στην Κεντρική Λαχαναγορά. Προκειμένου να αξιοποιηθεί η παραγωγή, καθώς, κυρίως μετά το Πάσχα, η ζήτηση και η τιμή της πέφτουν σημαντικά, ο συνεταιρισμός αναζητά τρόπους αξιοποίησης μέσα από προγράμματα χρηματοδότησης, προκειμένου να κάνει μεταποίηση και τυποποίηση του προϊόντος.

Δύσκολη χρονιά για τη σικελική αγκινάρα

Το κόστος καλλιέργειας της αγκινάρας για 10 στρέμματα στη γειτονική Σικελία ανέρχεται σε 5.000 ευρώ. Κάθε 10 στρέμματα υπάρχουν 10.000 φυτά, που αποδίδουν 12 αγκινάρες το καθένα.

Σύμφωνα με τοπικό παραγωγό, όλες τις τελευταίες εβδομάδες, οι παραγωγοί πωλούσαν στους χονδρέμπορους στα 0,08 ευρώ, για ένα συνολικό ακαθάριστο εισόδημα 9.600 ευρώ. Τα μισά από αυτά τα χρήματα διατέθηκαν για την υποχρεωτική φυτοπροστασία και για συγκομιστικά. «Σαν να μην έφτανε αυτό, οι τιμές της βιομηχανίας έπεσαν και αυτές στο 0,05 ευρώ, φέτος», καταλήγει ο παραγωγός.

του Γιώργου Αργυρίου & Mελίνας Ζιάγκου