Γεωργικές συμβουλές: Κοιτάζοντας πίσω από τα «ταμπού» του χωραφιού
Έλλειψη πρωτοβουλίας και υποδομών, αδυναμία λήψης αποφάσεων, ανεπαρκές τεχνικό πλαίσιο, απουσία πιστοποίησης και ελέγχων. Η «λίστα» των λόγων που μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών είναι μεγάλη. Από την ανεκμετάλλευτη πηγή της ΚΑΠ μέχρι την… ξεροκεφαλιά των αγροτών, που προτιμούν την από στόμα σε στόμα και από γονέα σε γόνο παράδοση της γνώσης και όχι την τεχνολογικά εξελιγμένη και εξειδικευμένη για την περίπτωσή τους γεωργική συμβουλή, ο δρόμος προς την ανάκαμψη, την ανάπτυξη και την προσθήκη προστιθέμενης αξίας σε όλο το φάσμα του πρωτογενούς τομέα είναι μακρύς και δύσκολος. Απαιτείται συνεργασία όλων των φορέων, σωστή αξιοποίηση των προγραμμάτων και κυρίως του Μέτρου 2 του ΠΑΑ και, παράλληλα, «αφύπνιση» των αγροτών, ώστε να συνειδητοποιήσουν πως το να παράγουν περισσότερο χρησιμοποιώντας λιγότερα δεν είναι όνειρο ούτε θερινής, ούτε χειμερινής νυκτός, αλλά ένα τηλέφωνο μακριά.
Η άποψη των ειδικών για το νέο Σύστημα Γεωργικών Συμβουλών
Η αγορά, αλλά και η αγροτική παραγωγή στο σύνολό της, απαιτεί έστω και καθυστερημένα τη θέσπιση Συστήματος Παροχής Συμβουλών σε Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις (ΣΠΣΓΕ). Σε επίπεδο γεωτεχνικών και οργανωμένων δομών παροχής υπηρεσιών σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις, όλες οι διεργασίες έχουν ολοκληρωθεί εδώ και καιρό. Αυτό το οποίο αγωνιωδώς επιζητείται είναι η άμεση εφαρμογή ενός ΣΠΣΓΕ το οποίο θα διέπεται από συγκεκριμένες αρχές, αλλά πάνω από όλα θα αναδεικνύει το ωφέλιμο της ορθής συμβουλευτικής.
Ο γεωπόνος επιστρέφει στο χωράφι – Σύστημα Γεωργικών Συμβουλών με χρηματοδότηση 120 εκατ. ευρώ
Μέσα από αυτή την ανάγκη δημιουργήθηκε μια ενιαία πολυσυλλεκτική ομάδα, ώστε να συμβάλει στην επίτευξη ενός κοινού για όλους στόχου, το ΣΠΣΓΕ να θεμελιωθεί σε στέρεες βάσεις και να διέπεται από τις εξής βασικές αρχές:
- Αξιοπιστία, υπό την έννοια ότι κάθε συμβουλή θα δίνεται από πιστοποιημένη δομή που θα πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές.
- Ιχνηλασιμότητα κάθε παρεχόμενης συμβουλής από την τεκμηρίωση της ανάγκης του παραγωγού μέχρι και την επίτευξη του τελικού αποτελέσματος. Κάθε στάδιο και διαδικασία της συμβουλής θα πρέπει επαρκώς να τεκμηριώνεται και να καταγράφεται ψηφιακά.
- Αξιολόγηση τόσο του συμβούλου όσο και της πιστοποιημένης δομής, βασισμένη σε αντικειμενικά κριτήρια με βασικότερο όλων το τελικό αποτέλεσμα όπως αυτό αποτυπώνεται στην οικονομική πρόσοδο της αγροτικής εκμετάλλευσης.
Η συγκεκριμένη ομάδα, πιστεύοντας βαθύτατα στο ορθό της πρότασής της, ανέλαβε πρωτοβουλίες επικοινωνίας της συγκεκριμένης πρότασης σε όλα τα επίπεδα, από τους αγρότες μέχρι τα επιτελεία των Βρυξελλών. Τις τελευταίες ημέρες έγινε ενημέρωση τόσο των γενικών γραμματέων του υπουργείου όσο και του ίδιου του υπουργού.
Το πολύ σημαντικό που γίνεται έκδηλο μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, είναι ότι, κατά πως φαίνεται, πολιτική ηγεσία και αγορά κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, για πρώτη φορά και υπάρχει κοινό πλαίσιο συνεννόησης και συνεργασίας. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα φανεί και στην πράξη, διότι μόνο με αυτή την προϋπόθεση στήνονται βάσεις προόδου στον αγροτικό τομέα.
Γιάννης Στεργίου, Γεωπόνος BSc, MSc
«Η ΚΑΠ 2014-2020 δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των Συστημάτων Παροχής Γεωργικών Συμβουλών (ΣΠΓΣ), που θα έχουν τη δυνατότητα πολυθεματικής στήριξης των Ευρωπαίων αγροτών. Σημαντικός παράγοντας για την εγκαθίδρυση και την επιτυχία ενός Συστήματος Παροχής Γεωργικών Συμβουλών είναι ο καθορισμός ενός πλαισίου λειτουργίας, όπου θα εγγυάται την αξιοπιστία του συστήματος, τη βιωσιμότητά του, ανεξαρτήτως επιδοματικών πολιτικών, και την αποτελεσματικότητα του.
Το αντίστοιχο μέτρο της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου ήταν καταδικασμένο από την αρχή να αποτύχει, γιατί ακριβώς δεν υπήρχε το κανονιστικό πλαίσιο που θα έπρεπε να υπάρχει και θα καθόριζε τους όρους και τις αρχές λειτουργίας ενός ΣΠΓΣ. Ελλείψει πλαισίου λειτουργίας, το προηγούμενο μέτρο σχεδιάστηκε πρόχειρα και γραφειοκρατικά με στόχο να εξυπηρετήσει μόνο επιδοματικά τον πρωτογενή τομέα.
Από εκεί και πέρα, ένα σύγχρονο, αξιόπιστο και αποτελεσματικό Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών θα πρέπει να αξιοποιεί όλες τις υφιστάμενες δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές, έχοντας όμως διακριτούς ρόλους και αρμοδιότητες. Ο ρόλος του δημοσίου τομέα είναι σημαντικός, διότι αυτός θα πρέπει να καθορίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργεί το ΣΠΓΣ και να διασφαλίζει συνεχώς, ως φορέας ελέγχου, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητά του. Όμως, δεν θα ήταν φυσικά δυνατό, στα πλαίσια του Μέτρου 2, οι δομές να είναι δημόσιες και να χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους.
Η επιτυχία του συγκεκριμένου νέου Μέτρου θα κριθεί από το εάν μπορεί να καλλιεργηθεί στη συνείδηση των δικαιούχων ότι η εφαρμογή των γεωργικών συμβουλών δίνει προστιθέμενη αξία στο προϊόν τους και συμβάλλει στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητάς τους, ώστε στο μέλλον να τις αναζητήσουν από μόνοι τους, ακόμη και χωρίς χρηματοδότηση υπό μορφή επιδότησης.
Με ένα λειτουργικό ΣΠΓΣ, ο σύμβουλος θα βγει από την αφάνεια του σήμερα, διαδραματίζοντας πλέον σημαντικό ρόλο, μια και θα κληθεί να λάβει την ευθύνη της συμβουλής που θα δώσει, βάζοντας την υπογραφή του. Θεωρώ ότι οι σύμβουλοι γεωτεχνικοί έχουν αντιληφθεί πλήρως τον ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσουν στο νέο αναπτυξιακό μοντέλο που διαμορφώνεται και θα επιδείξουν την ωριμότητα που απαιτείται προς την κατεύθυνση αυτή.»
Στέργιος Διαμαντόπουλος, Δασολόγος-περιβαλλοντολόγος
«Ένα σύστημα παροχής γεωργικών συμβουλών πρέπει να είναι ανοιχτό, αξιόπιστο, λειτουργικό και κάτω από ενιαία λογική και παρακολούθηση. Όλα τα προαναφερθέντα είναι απαραίτητα στοιχεία κάθε συμβουλευτικού συστήματος που υπηρετεί την παραγωγική διαδικασία και διασφαλίζει την ασφάλεια της διατροφής μας. Μέχρι σήμερα, η έλλειψη σοβαρού σχεδιασμού στόχων και εφαρμογής εμποδίζουν την ανάπτυξη του Μέτρου 2. Κάθε προσπάθεια, όπως και αυτή, πρέπει να θέτει συγκεκριμένους στόχους και να τους υπηρετεί με γνώμονα το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Το δημόσιο έχει και πρέπει να παίξει τον βασικό ρόλο του εγγυητή και της θέσπισης και παρακολούθησης των κανόνων και των διαδικασιών που πρέπει να διέπουν όλο το σύστημα παροχής γεωργικών συμβουλών και άρα και των δομών που αποτελούν τμήμα του. Οι επιστήμονες επαγγελματίες καθώς και τα ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα έχουν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξουν και τον πιο καθοριστικό κατά την γνώμη μου.
Παράλληλα, η χώρα μας πρέπει να φτιάξει και να θεσπίσει ένα Εθνικό Σύστημα Γεωργικών Συμβουλών, ανεξάρτητα από την πιθανή χρηματοδότηση του Μέτρου 2 του ΠΑΑ. Αυτό αποτελεί εθνική μας υποχρέωση όχι μόνο στο πλαίσιο σχετικών δεσμεύσεων που έχουμε αναλάβει, αλλά ως αδήριτη ανάγκη υποστήριξης των αγροτικών μας εκμεταλλεύσεων. Ο παραγωγός πρέπει να καταλάβει την προστιθέμενη αξία που του δίνει η συμβουλή και να εκπαιδευτεί να την πληρώνει, αλλά και να την ελέγχει και να την απαιτεί. Από την άλλη πλευρά, και η συμβουλή πρέπει να είναι παραγωγική και να έχει μετρήσιμα αποτελέσματα τόσο στην ποιότητα των παραγόμενων προιόντων όσο και στο οικονομικό αποτέλεσμα μιας εκμετάλλευσης.
Όλοι οι γεωτεχνικοί που έχουν την κατάρτιση να διασφαλίσουν υγιεινά προϊόντα και βιώσιμες εκμεταλλεύσεις (γεωπόνοι, δασολόγοι, κτηνίατροι, γεωλόγοι και ιχθυολόγοι) είναι ώρα να εισέλθουν σε μία νέα συμβουλευτική φάση στον αγροτικό τομέα.»
Χρήστος Τρέλλης, Γεωπόνος
«Ποτέ στην Ελλάδα δεν έχει λειτουργήσει ένα ολοκληρωμένο ΣΠΓΣ. Ένα τέτοιο σύστημα πρέπει καταρχήν να είναι βιώσιμο και να αποτελέσει κοινή συνείδηση, τόσο των γεωργικών συμβούλων, όσο και των παραγωγών, ώστε οι γεωργικές συμβουλές να προσδίδουν προστιθέμενη αξία. Να είναι αποδοτικό και να έχει θετικό αντίκτυπο σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Να είναι αξιόπιστο, να ενσωματώνει δομές που θα είναι πραγματικά δίπλα στον αγρότη και θα δημιουργούν σχέσεις εμπιστοσύνης. Επεκτάσιμο, ανατροφοδοτούμενο, διαδραστικό, χρηστικό και καινοτόμο.
Στα πλαίσια της ολοκληρωμένης λειτουργίας του ΣΠΓΣ, στην αποτελεσματικότητά του θα μπορούσαν να συμβάλουν δομές υποστηρικτικές, εκπαιδευτικές (ΕΛΓΟ-«Δήμητρα») και ερευνητικές (ΑΕΙ-ΤΕΙ κ.λπ.) που θα έχουν δημόσιο χαρακτήρα. Και, βέβαια, οι ελεγκτικοί φορείς (ΥΠΑΑΤ, ΟΠΕΚΕΠΕ κ.λπ.).
Βασική προϋπόθεση βιωσιμότητας είναι η σωστή διαχείριση των οικονομικών πόρων, ώστε να οδηγούνται στην παροχή συμβουλών. Για αυτό χρειάζονται προσεκτικά βήματα, διαφάνεια και ανοιχτά κριτήρια, ώστε να χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη χρηματοδότηση για την πραγματική ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής και οικονομίας και, σε συνδυασμό με την αξιοπιστία του συστήματος, να αποτελέσει τη βάση βιωσιμότητάς του και τη συνέχεια της ύπαρξής του, ώστε να είναι ικανό να λειτουργήσει με όρους αυτοχρηματοδότησης.
Η τεχνολογική πλατφόρμα του ΣΠΓΣ θα έχει ως σκοπό να διασυνδέει όλες τις εμπλεκόμενες οντότητες, δημόσιες και ιδιωτικές, συμπεριλαμβανομένων και των αγροτών, παρέχοντας αδιάλειπτη και υψηλής ποιότητας υπηρεσία και εξυπηρέτηση, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικής διαδικασίας.
Εδώ και 25 με 30 χρόνια, υπάρχουν γεωτεχνικά γραφεία και εταιρείες, που παρέχουν γεωργικές συμβουλές. Σε αυτούς στηρίχτηκαν και αναπτύχθηκαν τα συστήματα AGRO 2-1/2-2, AGRO 3, AGRO 7, σήμανση ECOLABEL, η Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία, η Πολλαπλή Συμμόρφωση, οι Κανόνες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής, καθώς και της καλής Διαβίωσης των Ζώων και τις Δημόσιας Υγείας. Επομένως υπάρχει συγκεκριμένη επιστημονική γνώση και εμπειρία στην Παροχή Γεωργικών Συμβουλών, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί και να διευρυνθεί.»
Παναγιώτης Κακαφίκας Γεωπόνος
«Η χώρα δεν αξιοποίησε επί της ουσίας την προηγούμενη ΚΑΠ, προκειμένου να αποκτήσει ένα εθνικό Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών. Απλά υλοποίησε ένα επιδοματικού τύπου σχετικό Μέτρο του προηγούμενου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
Απέτυχε, γιατί δεν διασφάλισε τους βασικούς στόχους του, που είναι η ιχνηλάτιση των παρεχόμενων συμβουλών, η δυνατότητα διασύνδεσης με άλλα δημόσια και ιδιωτικά πληροφοριακά συστήματα, η μηχανογράφηση των διαδικασιών και, τέλος, η διαφάνεια.
Έχοντας την προηγούμενη εμπειρία, είναι σημαντικό το νέο Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών που θα σχεδιαστεί και θα τεθεί σε λειτουργία να είναι βιώσιμο, αποδοτικό, αξιόπιστο, επεκτάσιμο, χρηστικό και καινοτόμο. Βασικός στόχος του θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση δομών δίπλα στον αγρότη. Το ΣΠΓΣ θα πρέπει να είναι ανατροφοδοτούμενο, διαδραστικό και να συνδέεται και με άλλα συστήματα, ιδιαίτερα με άλλες βάσεις δεδομένων, που διευκολύνουν την παροχή συμβουλών.
Τόσο η διεθνής όσο και η ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα συγκλίνουν στην άποψη ότι ο ρόλος των Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) θα είναι καταλυτικός για την αποτελεσματική ανταπόκριση του γεωργικού και αγροδιατροφικού τομέα. Το ΣΠΓΣ μπορεί να αποτελέσει την αρχή για την τεχνολογική ενίσχυση της παραγωγικής διαδικασίας.Οι συμβουλές στη νέα εποχή είναι συμβουλές που αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες για τη συλλογή ενός συνόλου πληροφοριών (παρατήρησης γης, πεδίου κ.λπ.), που δίνουν τη δυνατότητα στον γεωργικό σύμβουλο να κατευθύνει τους παραγωγούς στις βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές (πότε και πόσο θα ποτίσουν, θα λιπάνουν και θα ψεκάσουν). Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να υπάρξουν δομές που θα έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και τεχνικές δυνατότητες. Με αυτή την, έννοια, καμία Δημόσια Δομή σήμερα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον σύγχρονο ρόλο του γεωργικού συμβούλου.
Οι σύμβουλοι γεωπόνοι είναι «ώριμοι» να εισέλθουν σε μία νέα συμβουλευτική φάση στον αγροτικό τομέα και να ενεργοποιηθούν, προκειμένου να καλλιεργηθεί στη συνείδηση των αγροτών και των ομάδων τους, ότι η λήψη και η ορθή εφαρμογή των κατάλληλων γεωργικών συμβουλών δίνει προστιθέμενη αξία στο προϊόν τους και συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητάς τους.
Με το τέλος της προγραμματικής περιόδου και τη σωστή χρήση της χρηματοδότησης, μπορεί να αναπτυχθεί ένα αξιόπιστο σύστημα παροχής συμβουλών. Η αξιοπιστία του συστήματος μπορεί να αποτελέσει την πύλη βιωσιμότητας και συνέχισης της ύπαρξής του.»
Ντίνος Μπλιάτσιος, γεωπόνος, ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕ
«Το Εθνικό Σύστημα Συμβουλών πρέπει να είναι, επιτέλους, ένα σύστημα από το οποίο ο ενδιαφερόμενος γεωργός θα μπορεί να αντλήσει πληροφορίες και συμβουλές, ώστε σε οποιαδήποτε δράση του να είναι πλήρως ενημερωμένος. Δυστυχώς, στη χώρα μας οι γεωργοί αντλούν την απαιτούμενη πληροφορία από το καφενείο και από το Internet, με αποτέλεσμα πολλές φορές να παραπληροφορούνται. Έχει έρθει η στιγμή κατά την οποία πλέον η Ελλάδα πρέπει να αποκτήσει ένα επίσημο Σύστημα Συμβουλών. Το Μέτρο 2 του ΠΑΑ έρχεται να χρηματοδοτήσει ένα κομμάτι αυτού του συστήματος. Φυσικά εάν το σύστημα στηθεί μόνο για το Μέτρο 2 και τη χρηματοδότηση, τότε μετά τη λήξη του μέτρου θα διαλυθεί.
Ο αγρότης θα πειστεί ότι οι συμβουλές είναι όχημα βελτίωσης όλων των σταδίων παραγωγής του μόνο όταν τις πάρει, τις εφαρμόσει και δει τα αποτελέσματα. Εάν τις πάρει επειδή θα είναι χρηματοδοτούμενες, πιθανόν να μην δώσει καμία σημασία, με αποτέλεσμα μόλις τελειώσει η χρηματοδότησή τους, να μην τις ξαναζητήσει. Άρα, οι συμβουλές πρέπει να αναζητηθούν επειδή υπάρχει η ανάγκη εφαρμογής τους και όχι επειδή είναι δωρεάν.
Γίνεται τελευταία πολύς λόγος για την ευφυή γεωργία, τη ρομποτική γεωργία κ.λπ. Μιλάμε όμως για την Ελλάδα, τη χώρα μας, η οποία διαθέτει μικρό και πολυτεμαχισμένο κλήρο. Φυσικά και απαιτείται η χρήση όλων των σύγχρονων τεχνολογιών και η εφαρμογή τους στο χωράφι, αλλά προέχει η ενημέρωση του παραγωγού, η θέλησή του να ενημερώνεται και η διάθεσή του να εφαρμόζει τις επίσημες και έγκυρες πληροφορίες και γνώσεις στο χωράφι. Γεωργός και κτηνοτρόφος σοβαρός δεν γίνεσαι, εάν δεν πατήσεις στη λάσπη και στην κοπριά.»
Ανδρέας Κασαράκης, γεωπόνος
«Μ
ε το ΣΠΣΓΕ θα προσεγγίζονται ολιστικά οι αγρότες σε θέματα εξειδικευμένων συμβουλών, που αφορούν την γεωργική εκμετάλλευση και το περιβάλλον. Το Μέτρο 2 του ΠΑΑ θέτει τις βάσεις για αυτό το σύστημα, για τη διαχείριση των εκτάσεων και των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.
Η ένταξη των ενδιαφερομένων, οι οποίοι επιθυμούν να λάβουν τις υπηρεσίες του συστήματος σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις, είναι εθελοντική. Ο αγρότης, μέσα από τα αποτελέσματα που θα παραχθούν, θα πεισθεί για την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα του συστήματος.
Γενικότερος και κοινός στόχος είναι οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι, και κυρίως οι νέοι, να βελτιώσουν την αειφόρο διαχείριση και τη συνολική απόδοση της εκμετάλλευσής τους, καθώς θα βοηθηθούν στη λήψη σωστών αποφάσεων για την τεχνική, οικονομική και περιβαλλοντική διαχείριση της εκμετάλλευσής τους.
Η αποκαλούμενη Ευφυής Γεωργία, η ψηφιοποιημένη, «έξυπνη» εφοδιαστική αλυσίδα, οι τεχνικές δορυφορικού εντοπισμού και παρακολούθησης, που ενισχύουν την ιχνηλασιμότητα, αποτελούν διαχειριστικές πρακτικές που στηρίζονται στις ψηφιακές τεχνολογίες και οδηγούν ήδη στην ανάπτυξη νέων μοντέλων επιχειρηματικότητας. Εδώ, ο ρόλος του συστήματος παροχής συμβουλών είναι καθοριστικός, επειδή μέσα από στοχευμένες δράσεις και υποδείξεις, θα αναδείξει όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων και των αποτελεσμάτων που σχετίζονται με το μοντέλο της ευφυούς γεωργίας.
Γιώργος Αδαμάκος, γεωπόνος ΓΠΑ
«Έίναι αλήθεια ότι κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2007-2013), η χώρα μας δεν δημιούργησε ένα –δομημένο με ξεκάθαρους όρους και κανόνες– Σύστημα Παροχής Συμβουλών σε Γεωργικές Εκμεταλλεύσεις.
Στη νέα προγραμματική περίοδο (2104-2020), το ΣΠΣΓΕ έρχεται να διαδραματίσει έναν ουσιαστικό ρόλο στην άσκηση της γεωργίας, στο οποίο οι ωφελούμενοι που θα το στηρίζουν (παραγωγοί) δεν θα αρκούνται μόνο στη λήψη επιδοτήσεων, αλλά θα συνιστούν τον βασικό αποδέκτη της μεταφοράς γνώσεων, εμπειριών και καινοτομίας για την ενίσχυση της αγροτικής επιχειρηματικότητάς τους. Επίσης, το εθνικό σύστημα συμβουλών θα επιτρέπει στις δομές που θα το υπηρετούν (γεωτεχνικοί σύμβουλοι κ.λπ.) να αναπτύξουν μια πληθώρα συμβουλευτικών υπηρεσιών για μια καλύτερη γεωργία. Οι υπηρεσίες αυτές θα λαμβάνουν υπόψη τους υπηρεσίες οικονομικού ενδιαφέροντος, παραγωγικές υπηρεσίες, καθώς επίσης και υπηρεσίες προώθησης και εμπορίας προϊόντων.
Το Μέτρο 2, που σύντομα αναμένεται να προκηρυχθεί, αφορά χρηματοδοτούμενες συμβουλές σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία, προς όφελος της πραγματικής παραγωγής και της πραγματικής ανάπτυξης. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να στηρίξει με διάφανους όρους το ΣΠΣΓΕ και να πείσει την αγορά για την προστιθέμενη αξία που φέρνει στον παραγωγό. Μάλιστα δε, μετά το πέρας του Μέτρου, το ίδιο το σύστημα θα πρέπει να λειτουργεί με όρους αυτοχρηματοδότησης και στο σημείο αυτό θα κριθεί η επιτυχία του.
Ένα δομημένο, ευέλικτο πλαίσιο παροχής γεωργικών συμβουλών, το οποίο αξιοποιεί την τεχνολογία, παρέχοντας υψηλού επιπέδου ποιότητας υπηρεσίες, αποτελεί για τον αγρότη όχημα βελτίωσης όλων των σταδίων παραγωγής και επιχειρηματικότητας. Το κίνητρο για βιώσιμη ανάπτυξη και ορθή διαχείριση της επιχείρησης-εκμετάλλευσης του παραγωγού, θα τον κατευθύνει σε ένα ορθό σύστημα συμβουλών.
Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι η αυξανόμενη χρήση της ευφυούς γεωργίας, σε συνδυασμό με την καλλιεργητική εμπειρία, θα έχουν ως αποτέλεσμα υψηλού επιπέδου ποιότητας συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η χρήση τεχνολογικών εργαλείων και η εφαρμογή της ευφυούς γεωργίας αποτελούν υγιή μονόδρομο για την άσκηση της επιχειρηματικής γεωργίας.
Μάνος Σδράκας, Γεωπόνος, διευθυντής της NOVAPLAN
«Το Σύστημα των Γεωργικών Συμβούλων είναι ένα αποφασιστικότερο βήμα για την ουσιαστική βελτίωση της παραγωγής των αγροτικών προϊόντων. Μέχρι σήμερα, η χώρα έχει (σωστά) επενδύσει και επενδύει στην αναβάθμιση του εξοπλισμού και των υποδομών του αγροτικού τομέα –εξοπλισμός, μηχανήματα, συσκευαστήρια προϊόντων κ.ά.
Έχουν δοθεί, όμως, ανάλογα χρήματα, όσον αφορά στην αναβάθμιση των γνώσεων των παραγωγών, σε κρίσιμα για την παραγωγή τους ή το περιβάλλον θέματα;»
Μήπως έμεινε λίγο «πίσω» ο παραγωγός μας; Μήπως παράγει προϊόντα στην τύχη;
Μήπως χρειάζεται βοήθεια, ώστε να μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα όλα τα θέματα που τον αφορούν; Στο κάτω-κάτω, η πρώτη ύλη που διακινείται σε όλη την αλυσίδα παραγωγής είναι το δικό του προϊόν. Όλες οι δομές μετά από αυτόν, υπάρχουν για να επεξεργάζονται την δική του πρώτη ύλη.
Οι Γεωργικοί Σύμβουλοι έρχονται να καλύψουν αυτό το κενό. Θα μπορέσουν να μεταδώσουν στον παραγωγό τις απαιτούμενες γνώσεις και πληροφορίες για την αναβάθμιση της εργασίας του.
Ο Γεωργικός Σύμβουλος πρέπει να εμφανίζει επιστημονική πληρότητα, για πλήθος θεμάτων που μπορεί να συναντήσει σε κάθε γεωργική εκμετάλλευση. Μπορεί αυτό να το κάνει ο καθένας μόνος του; Η απάντηση εδώ είναι ξεκάθαρη: Όχι.
Άρα, πρακτικά, οι Γεωργικοί Σύμβουλοι, για να είναι αποτελεσματικοί, θα πρέπει να είναι ισχυρές δομές, με πολύπλευρη εξειδίκευση, ώστε να μπορούν σφαιρικά να ανιχνεύσουν τις ανάγκες κάθε παραγωγού και να αναβαθμίσουν ουσιαστικά την ικανότητά του να παράγει σωστά προϊόντα, τα οποία θα προτιμά να αγοράζει ο καταναλωτής. Οργανωμένες, με ισχυρή επιχειρησιακή δυνατότητα, με τεχνολογικά εργαλεία, με ελεύθερη πρόσβαση παντού, χωρίς περιορισμούς, γεωγραφικούς ή άλλου τύπου, είναι η σωστή συνταγή. Όλοι θα πρέπει να μπορούν να ωφεληθούν από εξειδικευμένους επιστήμονες, σε όποιο μέρος της Ελλάδας και αν βρίσκονται.
Είναι κρίσιμο, λοιπόν, το σύστημα των Γεωργικών Συμβουλών να σχεδιαστεί σωστά και να είναι σταθερό, ώστε να μπορέσει να δώσει το μέγιστο αποτέλεσμα και στα επόμενα χρόνια.
Μακάρι στο μέλλον να ενισχυθεί περαιτέρω, ώστε να δώσει μόνιμο χαρακτήρα στην ουσιαστική αναβάθμιση της πρώτη ύλης, πάνω στην οποία τελικά βασίζεται όλη η αλυσίδα παραγωγής. Η επιτυχία του Συστήματος θα είναι επιτυχία για όλη την αλυσίδα.
Η πρώτη ύλη είναι το πάν, όλα τα άλλα έπονται.»
Χαράλαμπος Διαμαντής, Γεωπόνος
«Ένα ΣΠΓΣ θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να είναι εφαρμόσιμο και αποτελεσματικό σε σχέση με τον ωφελούμενο παραγωγό. Για τον σκοπό αυτό, οι δομές των συμβούλων οφείλουν να αντιπροσωπεύουν όλες τις ανάγκες μιας σύγχρονης γεωργικής εκμετάλλευσης, να ανταποκρίνονται σε οποιοδήποτε πρόβλημα και να δίνουν τις σωστές λύσεις δίπλα στον αγρότη και το χωράφι του. Στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, υλοποιήθηκε ένα Μέτρο επιδοματικού χαρακτήρα, από τα γραφεία ορισμένων θεωρητικών συμβούλων, με δεδομένη απόσταση από τον στόχο του Μέτρου, δηλαδή τον παραγωγό και το χωράφι του.
Εφαρμόζοντας σωστά ένα σύγχρονο και καινοτόμο ΣΠΓΣ, ο παραγωγός θα εισπράξει πολλά οφέλη για την παραγωγή του και τον περιβάλλοντα χώρο του. Έτσι, η βελτίωση της παραγωγής, τα ποιοτικότερα προϊόντα , η οικονομία στις εισροές φυτοπροστατευτικών, λιπασμάτων, καυσίμων, καθώς και η προστιθέμενη αξία στα προϊόντα του, θα συντελέσουν στο μέλλον να απαιτήσει και να πληρώσει τη συμβουλή. Θεωρώ ότι αυτό έχει αρχίσει να γίνεται αναγκαίο, και το ΣΓΠΣ συγκλίνει προς αυτό. Πολλές καινοτόμες δράσεις εφαρμόζονται στο εξωτερικό και στη χώρα μας, με σημαντικά αποτελέσματα στις γεωργικές καλλιέργειες και οι παραγωγοί έχουν ενημερωθεί κατ’ ιδίαν η μέσω διαδικτύου. Οι νέοι παραγωγοί αισθάνονται την αναγκαιότητα αυτή και θεωρούν την εφαρμογή ενός συστήματος Γεωργικών Συμβουλών επιβεβλημένη, για μια αποδοτική και ποιοτική παραγωγή, σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον.
Το ΣΠΓΣ βρίσκει ήδη πρόσκαιρο έδαφος από τους μοναδικούς μέχρι τώρα συμβούλους του χώρου, και αναφέρομαι στους ελεύθερους επαγγελματίες, γεωπόνους και τεχνολόγους. Η υπεύθυνη υπογραφή τους είναι η συνταγή τους σε φυτοπροστατευτικά προβλήματα. Θεωρώ, λοιπόν, ότι η συνεργασία των τοπικών δομών συμβούλων με δημόσιες υπηρεσίες, πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, με τους έμπειρους ελεύθερους επαγγελματίες γεωτεχνικούς και άλλους επιστήμονες, ανοίγει δρόμους ωριμότητας και επιτυχίας στη Γεωργική Συμβουλή.»
Η αξιολόγηση, η κατάρτιση και οι εντατικοί έλεγχοι θα διασφαλίσουν την επιτυχία του ΣΠΓΣ
Νίκος Χλύκας, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της NERCO ΑΕΜ
«Τα σημεία-κλειδιά για την επιτυχία του Συστήματος Παροχής Γεωργικών Συμβούλων είναι τα ακόλουθα:
– Δημιουργία και τήρηση Μητρώου Γεωργικών Συμβουλών και Δομών Παροχής Γεωργικών Συμβουλών με κριτήρια την επιστημονική γνώση, την εμπειρία και την υποδομή.
- Αξιολόγηση των γεωργικών συμβουλών και των γεωργικών συμβούλων.
- Καθορισμός κριτήριων βάσει των οποίων καθορίζεται ο πάροχος γεωργικών συμβουλών και ο ωφελούμενος από αυτές, που σημαίνει ότι ο ωφελούμενος δεν μπορεί να είναι και πάροχος.
- Καθορισμός κριτήριων ασυμβίβαστου για την παροχή γεωργικών συμβουλών.
- Δημιουργία υπηρεσίας τήρησης του Μητρώου Γεωργικών Συμβουλών και Δομών Παροχής Γεωργικών Συμβουλών.
- Εκπαίδευση των Γεωργικών Συμβούλων από τον ΕΛΓΟ-«Δήμητρα»
- Καθορισμός Δομής αξιολόγησης των συμβούλων και των συμβουλών ή δομών που τις παρέχουν.
Το προηγούμενο μέτρο απέτυχε, καθώς δεν υπήρξε ένα σωστά σχεδιασμένο σύστημα παροχής Γεωργικών Συμβουλών, όπως προδιαγράφεται πιο πάνω, ενώ δεν αξιολογήθηκαν ποτέ ούτε οι γεωργικές δομές, ούτε οι Γεωργικοί Σύμβουλοι.
Το Μέτρο 2 είναι η ευκαιρία για τη δημιουργία ενός ΣΠΓΣ, αν αυτό λειτουργήσει σωστά, διότι με βάση τη χρηματοδότηση για την υλοποίηση του Μέτρου, Δομές και Σύμβουλοι θα μπορούν να επενδύσουν για την περαιτέρω λειτουργία του Συστήματος, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την τεχνολογική υποστήριξη της παραγωγικής διαδικασίας. Κατά συνέπεια, δίνεται η δυνατότητα μέσα από τη χρηματοδότηση να δημιουργηθεί η υποδομή, η οποία στη συνέχεια θα πρέπει να στηριχτεί σε ίδιες δυνάμεις και στην καθιέρωση της αναγκαιότητας που οι δομές ή οι Γεωργικοί Σύμβουλοι μπορούν να επιβάλλουν, μέσω της προστιθέμενης άξιας του γεωργικού προϊόντος που θα οφείλεται στις γεωργικές συμβουλές. Είναι προφανές ότι η παροχή γεωργικών συμβουλών δεν είναι μια απλή διαδικασία, η οποία μπορεί να λειτουργήσει εν είδει μαζικής παροχής, αλλά απαιτείται εξειδίκευση, εμπειρία και καθορισμός κατηγοριών γεωργικών συμβουλών που θα παρέχονται είτε από Γεωργικός Σύμβουλος, είτε από την εκάστοτε δομή.
Αυτό απαιτεί διαρκή εκπαίδευση και ενημέρωση, αλλά και αξιολόγηση, τόσο της συμβουλής, όσο και του παρόχου αυτής. Μέσα από αυτά, αλλά και με τη δημιουργία της βάσης των επιτυχώς αξιολογημένων συμβούλων και συμβουλών, θα μπορέσει να δημιουργηθεί ένα σωστό ΣΠΓΣ, ικανό να πείσει τον παραγωγό και τον ωφελούμενο για την αναγκαιότητα χρήσης του, με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα που θα προκύπτουν από την προστιθέμενη αξία του προϊόντος που εφάρμοσε το πακέτο των γεωργικών συμβουλών.»
Νίκος Τζιόλας, γεωπόνος μελετητής, υπ. διδάκτωρ Τηλεπισκόπησης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών της Γεωπονικής ΑΠΘ
«Αρχικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι η συμβουλευτική είναι αναγκαία, καθώς μπορεί να αποτελέσει την αρχική βάση λήψης διαχειριστικών αποφάσεων με στόχο τη βελτίωση της απόδοσης και της ποιότητας της ελληνικής γεωργίας.
Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής παροχής γεωργικών συμβουλών, απαιτείται μια διεπιστημονική και πολυεπίπεδη προσέγγιση βασισμένη στην υιοθέτηση, προσαρμογή και εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στον γεωργικό τομέα. Με αυτόν τον τρόπο θα αναπτυχθούν υπηρεσίες σε ένα πλαίσιο διαφάνειας, οι οποίες θα εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες του Έλληνα παραγωγού και συγχρόνως θα είναι ευκόλως διαχειρίσιμες και οικονομικώς προσιτές από όλους.
Σε κάθε περίπτωση, οι αδυναμίες που καταγράφηκαν στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο οφείλουν να αποτελέσουν σημείο εκκίνησης, ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχία και η βιωσιμότητα του συστήματος γεωργικών συμβουλών. Για την επίτευξη μιας βιώσιμης ανάπτυξης, ο αγροπεριβαλλοντικός τομέας έχει ανάγκη από σύγχρονα και καταρτισμένα συνεργατικά σχήματα γεωτεχνικών, τα οποία έρχονται να ενισχύσουν τον ρόλο τους στο πεδίο, και όχι να τον αντικαταστήσουν.
Βεβαίως, στο πλαίσιο άσκησης των βασικών του υποχρεώσεων, και ο κρατικός μηχανισμός οφείλει να θεσπίσει τις απαραίτητες διαδικασίες ελέγχου και επαλήθευσης της ορθότητας, της χρησιμότητας και του επιπέδου διαφάνειας των παρεχόμενων συμβουλών.
Βασικός στόχος είναι η παροχή της συμβουλής να αποτελέσει κινητήριο δύναμη στην ανάπτυξη της υπαίθρου, στηρίζοντας τη γεωργική εκμετάλλευση με άμεσο κοινωνικό και οικονομικό όφελος για τον διαχειριστή της και για τη χώρα, όχι μόνο σε μία βάση πρόσκαιρης ενίσχυσης από την υλοποίηση μίας δράσης του ΠΑΑ.
Αν βασιστούμε σε αυτόν τον άξονα, είναι δεδομένο ότι θα προκύψει η ανάγκη μιας νέας, εξειδικευμένης αγοράς στον αγροπεριβαλλοντικό κλάδο, η οποία θα καθιστά τις επί πληρωμή συμβουλευτικές υπηρεσίες αναπόσπαστο εργαλείο των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, καθώς αυτές συντελούν σε αύξηση των εισοδημάτων και παράλληλη μείωση του κόστους παραγωγής.
Το ΣΠΓΣ, προωθώντας έναν συντονισμό βασιζόμενο σε ανταλλαγή πληροφοριών των ενδιαφερομένων της αγροδιατροφικής αλυσίδας, μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για τη μετάβαση της χώρας στην επόμενη σελίδα, δηλαδή, σε ένα σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο.
Ωστόσο, η υιοθέτηση του πλήρους φάσματος των δυνατοτήτων των νέων τεχνολογιών και η ανάπτυξη εφαρμογών και συστημάτων που θα υποστηρίζουν τη λήψη διαχειριστικών αποφάσεων προς όφελος των τελικών χρηστών και της εθνικής αγροτικής πολιτικής, οφείλει να απασχολήσει εντονότερα τους αρμόδιους φορείς.
Οι σύμβουλοι γεωπόνοι καλούνται να διαμορφώσουν τις συνθήκες, προκειμένου το αγροτικό δυναμικό της χώρας να εκσυγχρονιστεί, να γίνει πιο συνεκτικό με τις νέες τεχνολογίες και να πραγματοποιήσει τη μετάβαση στη νέα ψηφιακή εποχή.
Ωστόσο, η συζήτηση για το συγκεκριμένο ζήτημα αναδεικνύει το θέμα εκσυγχρονισμού του γεωτεχνικού κλάδου, μέσω υψηλού επιπέδου κατάρτισης, που θα στοχεύει σε μεταφορά της εφαρμοσμένης ακαδημαϊκής έρευνας στη διαδικασία παροχής υπηρεσιών.»
