Καλλιέργεια πατάτας 2018: Υπερπαραγωγή με αδιάθετες ποσότητες (infographic)

Οι περσινές καλές τιμές της όψιμης πατάτας που πήραν οι παραγωγοί δεν άφησαν περιθώρια για πολλές σκέψεις με τη χειμωνιάτικη καλλιέργεια. Το καλοκαίρι φύτεψαν μεγαλύτερες εκτάσεις και περίμεναν ότι τη χειμερινή περίοδο θα έχουν τα ίδια οικονομικά αποτελέσματα. Όπως όλα δείχνουν, όμως, οι περσινές τιμές ήταν μία σπίθα σε μία βραδυφλεγή καλλιέργεια, που είδε τις εκτάσεις της να μειώνονται κατά 40% στα χρόνια της κρίσης. Το συνηθισμένο σενάριο, που επαναλαμβάνεται, είναι η έλλειψη σχεδιασμού και εναλλακτικών καλλιεργειών από την πλευρά των αγροτών και η απουσία πολιτείας και μηχανισμών ελέγχου.

Αυτήν τη στιγμή, η υπερπροσφορά μοιραία οδηγεί σε πολλές αδιάθετες ποσότητες που φυσικά επηρεάζουν αρνητικά την τιμή των διαθέσιμων προϊόντων.

Η νέα καλλιεργητική περίοδος έχει ήδη ξεκινήσει και η «Ύπαιθρος Χώρα» καταγράφει τις εξελίξεις από τις κυριότερες περιοχές παραγωγής και την κατάσταση που επικρατεί σε αυτές.

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

Οριακό το εισόδημα, στα ίδια με τα περσινά οι νέες φυτεύσεις

Από τις αρχές του μήνα έχει ξεκινήσει να φυτεύεται η πατάτα στη Στερεά. Το μεγαλύτερο ποσοστό της χειμωνιάτικης έχει συλλεχθεί, με τις τιμές παραγωγού να είναι κάτω από τα 35 λεπτά το κιλό. Με μία μέση απόδοση της τάξης των 1.500-2.000 κιλών το στρέμμα, το κέρδος των παραγωγών είναι οριακό ή σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και μηδαμινό. Ο παραγωγός Χαράλαμπος Ανυφαντής, από τη Θήβα, τονίζει ότι διαφαίνονται αρκετά προβλήματα στη διακίνησή της.

«Έχουμε ξεκινήσει τη φύτευση της ανοιξιάτικης πατάτας, στοχεύοντας στην πρωίμηση, ελπίζοντας μέχρι τη συλλογή να μην υπάρχουν μεγάλα αποθέματα. Σε σχέση με την περσινή περίοδο, η τιμή της έχει μειωθεί πάνω από 20 λεπτά. Πουλάγαμε 50-55 λεπτά το κιλό και σήμερα πέσαμε κάτω από τα 35 λεπτά. Για πολλούς από εμάς, που καλλιεργούμε χιλιάδες στρέμματα στην περιοχή, η καλλιέργεια της πατάτας αποτελεί μονόδρομο, γιατί δεν έχουμε πολλές καλλιεργητικές επιλογές. Γνωρίζουμε την παραγωγή και την εμπορία του προϊόντος και γι’ αυτόν τον λόγο δεν αλλάζουμε εύκολα. Η έλλειψη συνεργασιών μεταξύ των παραγωγών, η άναρχη κατάσταση της αγοράς, με τις αθρόες εισαγωγές, τις παράνομες ελληνοποιήσεις και το μεγάλο κόστος παραγωγής μάς δείχνει ότι, για τα επόμενα χρόνια, θα πάμε ασθμαίνοντας».

Στην περιοχή της Βοιωτίας, κάθε χρόνο καλλιεργούνται πάνω από 15.000 στρέμματα πατάτας, ανοιξιάτικης και χειμωνιάτικης, με δύο παραγωγές τον χρόνο. Η παραγωγή αναπτύσσεται σε μικρή απόσταση από την Αθήνα και για τον λόγο αυτόν η διάθεσή της ήταν μέχρι πρόσφατα σχετικά εύκολη. Η αγορά, όμως, δημιουργεί συνθήκες έντονου ανταγωνισμού, που οι αγρότες δεν είναι έτοιμοι να διαχειριστούν. Απέχουν από συνεργατικά σχήματα εδώ και πολλά χρόνια και ακολουθούν μοναχικό δρόμο. Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι η απομόνωσή τους από τη διαμόρφωση των τιμών στην αγορά. Οι έμποροι έχουν κυριαρχήσει και ελέγχουν πλήρως τη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων στην εγχώρια αγορά.

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Κόντρα με την ανομβρία οι παραγωγοί της Νάξου

Με δυσκολίες, λόγω των χαμηλών βροχοπτώσεων, ξεκίνησε η φετινή καλλιέργεια της πατάτας στα νησιά του Αιγαίου. Ως σημείο αναφοράς παραμένει το νησί της Νάξου, τόσο για την παραγωγή σπόρου, όσο και βρώσιμης πατάτας. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Καπούνη, πρόεδρο της ΕΑΣ, «το άμεσο πρόβλημά μας για την καλλιέργεια της πατάτας, όπως και των άλλων φυτών, είναι η ανομβρία που πλήττει το τελευταίο διάστημα την περιοχή μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία προγραμματισμού των καλλιεργειών μας. Το μεγαλύτερο ποσοστό της χειμωνιάτικης πατάτας που έχουμε συλλέξει έχει διατεθεί στην αγορά με 48 λεπτά το κιλό. Έχουμε καταφέρει μέσα από την πιστοποίηση και την ταυτότητα του προϊόντος μας να δώσουμε προστιθέμενη αξία στην παραγωγή μας».

ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

 Περιμένουν προστασία από την πολιτεία

Με βαριά καρδιά, εξαιτίας της κάκιστης, όπως την χαρακτηρίζουν, προηγούμενης καλλιεργητικής περιόδου, οι πατατοπαραγωγοί της Ηλείας ολοκληρώνουν τις ημέρες αυτές την ανοιξιάτικη φύτευση στα χωράφια τους, έχοντας σύμμαχο τον καλό καιρό και με την ελπίδα να αντιστραφεί το δυσμενές κλίμα που βιώνουν.

Τα σημάδια που άφησε πίσω του ο χειμώνας δεν δίνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για τους παραγωγούς, οι οποίοι λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών που επικράτησαν και των συνεχών βροχοπτώσεων, αλλά και των χαμηλών τιμών, δεν κατάφεραν να ανταπεξέλθουν στο υψηλό κόστος που απαιτεί η συγκεκριμένη καλλιέργεια.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο των πατατοπαραγωγών Ηλείας, Ανδρέα Τσουκαλά, τα πράγματα ήταν πολύ άσχημα τον χειμώνα, αφού έβρεχε συνεχόμενα για δύο μήνες, με αποτέλεσμα να «μείνει» η πατάτα στο χωράφι. Η δε τιμή της ήταν πολύ χαμηλή (περίπου 27 λεπτά το κιλό, ανάλογα την ποικιλία). Στο άσχημο κλίμα ήρθαν να προστεθούν και οι αθρόες εισαγωγές πατάτας σε πολύ χαμηλές τιμές.

Όπως αναφέρει ο κ. Τσουκαλάς, ακόμα περιμένουν την κινητοποίηση της πολιτείας και των αρμόδιων μηχανισμών για την προστασία της ελληνικής πατάτας, μετά τη διαπίστωση ότι στα σούπερ μάρκετ του Νομού Ηλείας πωλούνται πατάτες από άλλες χώρες ως φρέσκες ντόπιες.

Αν και η αντίδραση του Συλλόγου Πατατοπαραγωγών ήταν άμεση και υπήρξε δέσμευση της Πολιτείας να πράξει τα δέοντα για την πάταξη του φαινομένου, εντούτοις ακόμα περιμένουν, κάνοντας πολλούς να αναρωτιούνται αν υπάρχει η βούληση για λήψη ουσιαστικών και αποτελεσματικών μέτρων.
«Είμαστε απελπισμένοι με την κατάσταση. Φαίνεται πως τελικά δεν θέλουν να λύσουν το πρόβλημα», καταλήγει ο κ. Τσουκαλάς.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ

Ξεπούλησαν την πατάτα στο Νευροκόπι

Περίπου το 15% της φετινής παραγωγής έμεινε αδιάθετο στο Κάτω Νευροκόπι Δράμας και οι παραγωγοί υπολογίζουν ότι θα πουληθεί μέχρι τις αρχές Μαρτίου. «Έχουμε περίπου 15 εκατ. κιλά αδιάθετα» μεταφέρει ο Θοδωρής Ιφόγλου, πρόεδρος του Συλλόγου Αγροτών Δήμου Κάτω Νευροκοπίου. Τεράστιο πλήγμα δέχθηκαν οι παραγωγοί από την εξευτελιστική τιμή, που κινείται στο μισό της περσινής, προκαλώντας απελπισία. «Είναι στο 40% έως και 50% των περσινών τιμών, άρα οι παραγωγοί βγαίνουν με ολικές ζημιές από το χωράφι ακόμη κι αν υπάρξει μεταστροφή. Όλοι διέθεσαν πάνω από το 70% της παραγωγής» εξηγεί, σημειώνοντας ότι κανείς δεν ρισκάρει τη διάθεση του προϊόντος, αποθηκεύοντάς το με την προοπτική ανόδου των τιμών. Οι χαμηλές θερμοκρασίες επιτρέπουν την αποθήκευση της πατάτας και μάλιστα φέτος δεν χρειάστηκε να θερμάνουν τις αποθήκες, που όμως δεν επαρκούν σε χρονιές όπως η περσινή, που σπάρθηκαν περισσότερα στρέμματα από τον μέσο όρο. «Οι αποθήκες γέμισαν, πολλές πατάτες διατέθηκαν πολύ γρήγορα και ίσως ήταν από τους λόγους που οδήγησαν σε πίεση των τιμών προς τα κάτω» αναφέρει, εξηγώντας ότι η έλλειψη αποθηκευτικού χώρου ευνόησε τους εμπόρους. Απαντώντας σε ερώτηση για το ενδεχόμενο ενοικίασης αποθηκών, αναφέρει ότι υπάρχει το συσκευαστήριο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ν. Δράμας, με χωρητικότητα 6 εκατ. κιλά σε ψυγείο και 2 εκατ. κιλά σε στεγασμένο χώρο, αλλά φέτος δεν διατέθηκε ο χώρος.

Η μέση τιμή κινήθηκε στα 12 με 13 λεπτά, κατρακυλώντας έως τα 9 λεπτά, ενώ το κόστος παραγωγής είναι 20 λεπτά! Αυτό συνεπάγεται συσσώρευση χρεών για τους παραγωγούς, που αντιμετωπίζουν με απαισιοδοξία το μέλλον. «Κάνουμε μια δουλειά που όχι μόνο δεν αποδίδει, αλλά υποθηκεύει και το μέλλον. Υπάρχει πικρία λόγω της απουσίας κρατικής μέριμνας. Παραγωγοί με νοικοκυρεμένες επιχειρήσεις βρίσκονται να έχουν χρέη, γιατί αποπληρώνουν υψηλές περσινές εισφορές στην εφορεία».

Στον Αγροτικό Σύλλογο οι ζυμώσεις είναι διαρκείς και ο κ. Ιφόγλου υποστηρίζει ότι για να είναι βιώσιμη η καλλιέργεια επιβάλλεται να γίνει μια ομάδα παραγωγών που θα στηρίξει ακόμη και όσους δεν ενταχθούν «για να διαπραγματεύεται καλύτερες τιμές και να εξετάσει αγορές και εκτός Ελλάδος».

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

Ασταμάτητη η φθίνουσα πορεία

Τραγική είναι η κατάσταση που επικρατεί στην Πελοπόννησο για τους παραγωγούς πατάτας αφού ένα προϊόν που άλλες εποχές έδινε ένα σοβαρό εισόδημα στους παραγωγούς τώρα πλέον αποτελεί ένα άλυτο πρόβλημα και σε πολλές περιπτώσεις παραμένει αδιάθετο. Από τον Αγροτικό Κτηνοτροφικό Συνεταιρισμό Αρκαδίας, ο Γιώργος Κλαδούρης, που είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου και πατατοπαραγωγός, μας τόνισε ότι «τα προβλήματα των τελευταίων ετών, και ειδικότερα της τελευταίας χρονιάς, οδηγούν τους παραγωγούς μακριά από την καλλιέργεια της πατάτας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ την περασμένη χρονιά παράγαμε 700 τόνους πατατόσπορο, φέτος, στα μέσα Μάρτη, που αρχίζει η σπορά, δεν έχουν φύγει πάνω από 100 τόνοι». Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι ότι η τιμή της πατάτας δέχθηκε τόσες πιέσεις, ώστε να κατρακυλήσει στα 14 έως 18 λεπτά. Η τιμή αυτή είναι κάτω από το κόστος παραγωγής και 50% κάτω από την αντίστοιχη του 2016, που κινήθηκε στα 28 λεπτά. Ακόμα χειρότερο είναι ότι, ενώ η τιμή κατρακύλησε, κάποιοι έμποροι δεν έχουν πληρώσει ακόμα την περσινή πατάτα, ενώ η Ένωση δεν έχει διαθέσει τα αποθέματα που έχει φυλαγμένα στα ψυγεία.

Στα ίδια περίπου επίπεδα κινείται και η Μεσσηνία, που είδε την παραγωγή να κατρακυλά την τελευταία πενταετία από τους 10.000 τόνους μόλις στους 3.500, χωρίς να φαίνεται διάθεση ανάκαμψης.

Οι βασικές αιτίες, σύμφωνα με όσα μας επισήμανε ο προϊστάμενος της ΔΑΟΚ, Γιάννης Κυριακόπουλος, είναι το υψηλό κόστος παραγωγής και η χαμηλή τιμή. Καθοριστικό ρόλο παίζουν και οι αιγυπτιακές πατάτες, των οποίων η εισαγωγή δημιουργεί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη συμπίεση της τιμής της ελληνικής πατάτας.

Ρεπορτάζ: Γιάννης Σάρρος, Μαρία Αμπατζή, Γιώργος Αργυρίου, Νικολέτα Τζώρτζη