Το ψάρεμα μπορεί να γίνει γυναικεία υπόθεση

Από την παιδική της ηλικία, η Ανθούλα Μάκρα, από το χωριό Καταρράκτης της Χίου, θυμάται να ανοίγεται στη θάλασσα με μια μικρή βαρκούλα, να συνοδεύει τον πατέρα της, αλλά και να τον βοηθάει απλώνοντας τα δίχτυα. Με την οικογενειακή ψαροταβέρνα να αποτελεί από το 1976 τη δεύτερη ασχολία της οικογένειας, το ψάρεμα «δεν είναι απλά ένα χόμπι, αλλά αποτελεί και το μεροκάματο», λέει στην «ΥΧ» η Χιώτισσα αλιέας. «Ψάρια βρίσκεις πολλά και όλων των λογιών (μπαρμπούνια, κουτσομούρες, λακέρδες, παλαμίδες, σουπιές, χταπόδια κ.ά.). Πολλές όμως, είναι και οι δυσκολίες που συναντάς είτε είσαι άντρας είτε είσαι γυναίκα», μας εξηγεί.

«Αν πέσεις στη θάλασσα και είσαι μόνος, τελείωσες», μας τονίζει, αλλά και ο νοτιοανατολικός «Σιρόκος» είναι ένας επιπλέον κίνδυνος, όταν φυσάει στο νησί. Συμβουλεύει, δε, πως «τον καιρό πρέπει να τον “ακούς” και τη θάλασσα να την αγαπάς και να τη σέβεσαι», ενώ όταν δεν «αστειεύεσαι» μαζί της αυτή σου προσφέρει απλόχερα όλα τα αγαθά της. Από 20 χρονών «ήξερα να αρματώνω δίχτυα, όπως έμαθα από τον πατέρα μου», τονίζει η κα Μάκρα. Λίγα χρόνια αργότερα, στα 24 της, ούσα άνεργη, έκανε κάποια μεροκάματα στο καΐκι του αδελφού της που ασχολούνταν και αυτός με το ψάρεμα, ενώ παράλληλα ταξίδευε ως ναυτικός για μεγάλα χρονικά διαστήματα. «Όταν έλειπε ο αδερφός μου, έπαιρνα το καΐκι μόνη μου και έβγαινα στη θάλασσα», αναφέρει η αλιέας από τη Χίο, ενώ παράλληλα ασχολούνταν και με τα μαστιχόδεντρα, αλλά και με την ψαροταβέρνα, που διατηρεί στο χωριό η οικογένεια εδώ και 40 χρόνια. «Στην επαρχία, δεν μπορείς να ζήσεις μόνο με μια δουλειά», μας λέει η Ανθούλα, ενώ μέχρι πρόσφατα πολύτιμη βοήθεια ήταν και αυτή της κόρης της που ζει πια στον Πειραιά.

«Πέρασμα»

Η Χίος είναι πέρασμα για τα ψάρια, όπως και για τα πουλιά, και ανάλογα με την εποχή και με το είδος των διχτυών που ρίχνεις αλιεύεις διάφορα είδη ψαριών. Με τα «απλάδια», για παράδειγμα, «πιάνω μπαρμπούνια, κουτσομούρες, μένουλες, ενώ με τα ‘‘μανωμένα’’ μπορείς να πιάσεις παλαμίδες, λακέρδες, κεφάλους και κολιούς», μας αναφέρει η Ανθούλα. Και η εποχή παίζει βέβαια τον ρόλο της για τα είδη που αλιεύονται, καθώς ο Απρίλιος και ο Μάιος φέρνουν πάρα πολλά ψάρια στη Νότια Χίο, όπως μελανούρια, σουπιές και χταπόδια. «Τον Οκτώβριο έχει πολλές παλαμίδες, κεφαλόπουλα και λούτσους», μας ενημερώνει.

Στις ψαριές που θυμάται έντονα είναι αυτή που τα δίχτυα της έπιασαν έναν μεγάλο ξιφία, ψάρι δύσκολο να πιαστεί με δίχτυ, ενώ έχει ψαρέψει μέχρι και μαγιάτικο δέκα κιλών. Υπάρχουν και φορές βέβαια που με «ένα καΐκι δίχτυα μπορεί να γυρίσεις και με λιγότερο από ένα κιλό ψάρια», αναφέρει η Χιώτισσα αλιέας.

Τα δίχτυα

Τα δίχτυα με τα οποία ψαρεύει είναι όλων των ειδών, ανάλογα τα αλιεύματα. Δίχτυα «απλάδια», «μανωμένα», «ψιλά» ή «σταθερά», ενώ κάθε χρόνο αγοράζει καινούργια, λόγω των ζημιών που προκαλούν οι φώκιες, τα δελφίνια και τα μπλεξίματα. «Κόστος, βέβαια, μεγάλο αποτελεί και η αγορά πετρελαίου για τη βάρκα», αναφέρει στην «ΥΧ».

Επίσης, κάνει λόγο και για τον τρόπο με τον οποίο ρίχνονται και μαζεύονται τα δίχτυα, για τους καλύτερους ψαρότοπους γύρω από τη Χίο, αλλά και για το αν οι γυναίκες του νησιού ασχολούνται με την αλιεία. «Τα ‘‘μανωμένα’’ δίχτυα τα απλώνουμε από βραδύς και τα μαζεύουμε το πρωί με την ανατολή, ενώ τα ‘‘απλάδια’’ μπαίνουν νωρίς το πρωί και σηκώνονται μόλις σουρουπώσει. Καλή περιοχή στο νησί για ψάρεμα είναι το νότιο κομμάτι, όπως, για παράδειγμα, η περιοχή του Βενέτικου στην Οριά, τα Βρουλίδια, άγρια μέρη κοντά σε κοφτά βουνά. Στη Χίο, υπάρχουν γυναίκες που βγαίνουν για ψάρεμα, αλλά όχι πολλές. Οι περισσότερες βγαίνουν με τους άντρες τους και τους βοηθούν στο ψάρεμα. Βγαίνουν σαν οικογένεια, δηλαδή», συμπληρώνει.

Χρήσιμες συμβουλές

«Αν και πολλές φορές η ανάγκη σε αναγκάζει, δεν πρέπει να βγαίνεις στη θάλασσα μόνος σου», λέει στην «ΥΧ» η αλιέας από τη Χίο, ενώ επισημαίνει πως «οι δυσκολίες και οι κίνδυνοι στο ψάρεμα είναι ίδιοι για όλους, είτε είναι άντρας είτε γυναίκα. Αν, για παράδειγμα, παραπατήσεις και πέσεις στη θάλασσα, δεν είναι απλά ότι πρέπει να ξέρεις μπάνιο, καθώς υπάρχει κίνδυνος να μπλεχτείς στα δίχτυα ή να χτυπήσεις στην προπέλα».

Οι καιρικές συνθήκες είναι, επίσης, ένας πολύ σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τους αλιείς. Η πιο δύσκολη εμπειρία που θυμάται ήταν όταν έπιασε νοτιοανατολικός «Σιρόκος» και βρισκόταν στην περιοχή Γρίδια. «Ο καιρός σήκωνε τα δίχτυα, είχα το γκάζι κλειστό και κόντευε να μπει το νερό μέσα στη βάρκα», εξιστορεί και κλείνει τη συζήτηση, λέγοντας πως «τη θάλασσα πρέπει να τη σέβεσαι και να την αγαπάς και δεν πρέπει να αστειεύεσαι μαζί της. Η θάλασσα είναι η ζωή μου, αισθάνομαι ελεύθερη και με το ψάρεμα βγάζω και ένα μεροκάματο».